ขาเป็นตะคริว ตอนกลางคืน เป็นสัญญาณเริ่มต้นของเส้นเลือดขอด จริงไหม?

ตะคริวเป็นภาวะที่กล้ามเนื้อหดเกร็งฉับพลัน ขณะเป็นตะคริวจะรู้สึกทรมานปวดกล้ามเนื้อมาก และอาจเป็นนาน 2-3 นาที หรือเป็นได้นานถึง 10 นาที โดยมักมีอาการที่ขา แต่สามารถเป็นที่อื่นได้ เช่น เท้า ข้อเท้า ต้นขา ลำตัว หรือแขน ตะคริวเป็นอาการของโรคเส้นเลือดขอดที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง”ตะคริวที่น่องตอนกลางคืน”จะพบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคเส้นเลือดขอดมากกว่าในคนทั่วไปที่ไม่มีเส้นเลือดขอด

ทำไมเส้นเลือดขอดจึงเป็นสาเหตุให้เกิดตะคริวได้?

มีหลายคำอธิบายว่าทำไมเส้นเลือดขอดจึงทำให้เกิดตะคริวที่ขา หนึ่งคือลิ้นในหลอดเลือดดำเสื่อมสภาพ เลือดดำคั่งในหลอดเลือด หลอดเลือดำจึงขยายตัวและคดเคี้ยวไปมากดทับเส้นประสาทและกล้ามเนื้อรอบๆ หรืออีกคำอธิบายว่าเมื่อเลือดดำคั่งในหลอดเลือด เกิดความดันที่เพิ่มขึ้นในหลอดเลือดดำและสารน้ำรั่วออกจากหลอดเลือด ทำให้ระคายเคืองเส้นประสาทและกล้ามเนื้อโดยรอบ จึงเกิดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อหรือเป็นตะคริวนั่นเอง สำหรับตะคริวที่เกิดจากโรคเส้นเลือดขอด การรักษาเส้นเลือดขอดจึงช่วยบรรเทาอาการและลดความถี่การเกิดตะคริวได้ อย่างไรก็ตามยังมีอีกหลายสาเหตุที่ทำให้เกิดตะคริวได้ เช่น ภาวะขาดเกลือแร่ เป็นต้น ดังนั้นหากมีตะคริวบ่อยๆแนะนำพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยสาเหตุที่แน่ชัด และรักษาอย่างตรงจุดต่อไป

วิธีการป้องกันและบรรเทาตะคริวจากเส้นเลือดขอด

• ระหว่างทำกิจกรรมที่ต้องนั่ง ยืน หรือเดินต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน ให้พักเปลี่ยนอิริยาบท และยืดกล้ามเนื้อสม่ำเสมอ แนะนำขยับร่างกายทุกๆ 1 ชั่วโมง
• เลี่ยงการใส่รองเท้าส้นสูง ทำให้กล้ามเนื้อขาเกร็ง เพิ่มความดันในขา ทำให้เลือดดำไหลเวียนไม่ดี
• สวมถุงน่องเส้นเลือดขอด ซึ่งเป็นถุงน่องที่มีความดันพิเศษในแต่ละช่วงขาเพื่อเพิ่มการไหลเวียนเลือดดำกลับสู่หัวใจ ต่างกับการใส่ถุงน่องทั่วไปหรือใส่กางเกงรัดรูป
• นอนยกขาสูง หลังทำงานหรือกิจกรรมที่ต้องยืนเดินต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน โดยนอนยกขาให้สูงกว่าระดับหัวใจ
• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในระดับพอดี ไม่มีภาวะน้ำหนักเกิน เนื่องจากน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นจะเพิ่มความดันไปยังช่องท้องและเส้นเลือดดำในขา ทำให้เลือดดำไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้ยากขึ้น
• ออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อน่อง หรือเพิ่มการปั๊มเลือดกลับสู่หัวใจ เช่น การเดินวิ่ง ว่ายน้ำ หรือปั่นจักรยาน เพื่อให้กล้ามเนื้อน่องแข็งแรงช่วยปั๊มเลือดกลับ และลดการเป็นตะคริวได้
• ยืดกล้ามเนื้ออย่างสม่ำเสมอ เช่น การออกกำลังกายด้วยโยคะ หรือพิลาทิส
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อให้เลือดไหลเวียนได้ปกติ

หากเป็นตะคริวบ่อยๆแนะนำพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุ สามารถปรึกษาศัลยแพทย์หลอดเลือด ตรวจร่างกายและอัลตราซาวด์ประเมินดูการเสื่อมของลิ้นหลอดเลือดดำเพื่อวินิจฉัยโรคเส้นเลือดขอด อันเป็นสาเหตุหนึ่งและสาเหตุหลักของตะคริวที่น่องตอนกลางคืน